Jak do nas trafić?
Dla profesjonalistów » Transplantacja serca
Pierwszy przeszczep
W dniu 20 marca 2010 roku w Klinice i Oddziale Kardiochirurgii wykonano pierwszy w Wielkopolsce przeszczep serca. Biorcą został 40 letni chory z kardiomiopatią rozstrzeniową. Zabieg wykonał prof. dr hab. Marek Jemielity z zespołem przy współudziale zespołu Śląskiego Centrum Chorób Serca z prof. Marianem Zembalą na czele.
Procedurą pobierania i przeszczepiania serca zajmuje się wykwalifikowany zespół lekarzy z Kliniki Kardiochirurgii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego w Poznaniu przy ul. Długiej 1/ 2 wraz z I Kliniką Kardiologii posiada wieloletnie doświadczenie w diagnostyce i leczeniu chorych z niewydolnością serca. W ostatnim czasie prowadzimy kwalifikację i przygotowanie pacjentów do przeszczepu serca w naszym ośrodku.
Wywiad z prof. Markiem Jemielitym
Krok naprzód
Długo oczekiwany moment przez personel i pacjentów Oddziału Kardiochirurgii nareszcie stał się rzeczywistością. Dnia 20 marca prof. Marek Jemielity w asyście swoich pracowników oraz prof. Mariana Zembali i jego zespołu ze Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu wykonał pierwszy przeszczep serca. To spektakularne wydarzenie jest początkiem transplantacji serca w naszym szpitalu. W przyszłości tego typu procedury będą ratować życie kilkudziesięciu pacjentom z problemami kardiologicznymi regionu Wielkopolski i okolic rocznie.
Z prof. Markiem Jemielitym, Ordynatorem Oddziału Kardiochirurgii rozmawia Monika Dziamska.
Jaki był przebieg pierwszej transplantacji serca?
Serce zostało pobrane w Szpitalu Wojewódzkim w Gorzowie Wielkopolskim od młodego dawcy, który uległ wypadkowi komunikacyjnemu. Jego serce dotarło do Poznania kilkanaście minut po 12.00. Samą operację naszego 40-letniego pacjenta rozpoczęliśmy godzinę wcześniej – w tym czasie otworzyliśmy jego klatkę piersiową i podłączyliśmy krążenie pozaustrojowe. W momencie, kiedy serce dotarło, mogliśmy zacząć eksplantację serca chorego i wszczepienie nowego narządu. Operacja skończyła się ok. godz. 17.00. Podczas zabiegu operacyjnego nie było komplikacji. Na szczęście nie natrafiliśmy na istotne problemy, poza zwyczajowymi, które towarzyszą tego typu skomplikowanym procedurom.
Czy można zatem powiedzieć, że operacja się udała?
Sukcesem sobotniej operacji jest sam fakt, że miała ona miejsce. Dzięki staraniom i zaangażowaniu wielu osób możemy w naszym Szpitalu wykonywać transplantacje serca. To ogromny krok naprzód, który pozwoli ratować życie chorym. O sukcesie transplantacji nigdy nie mówi się wcześniej, jak po około 30 dniach po przeprowadzonej operacji i badaniach biopsji mięśnia sercowego, które pokazują czy nie dochodzi do nadmiernej reakcji odrzucania. Operacja zakończyła się pomyślnie, jednak czas pooperacyjny nie był łatwy. Teraz cieszy nas każdy kolejny dzień, w którym pacjent czuje się lepiej. Tu chodzi o życie człowieka, nie o sukces.
Jak zapowiada się przyszłość w perspektywie przeprowadzonego pierwszego przeszczepu serca?
Nie ma cienia wątpliwości, że ta operacja pociągnie za sobą kolejne. Oficjalnie na liście oczekujących na transplantację serca znajduje się 10 chorych, a 24 jest w trakcie kwalifikacji. Trudnością jest nie tylko stworzenie grupy biorców, ale przede wszystkim oczekiwanie oraz ciągła niepewność czy znajdzie się pasujące serce. To nie jest proste. Wiele już zostało zrobione w kwestii logistycznej. Udało nam się nawiązać współpracę z przewoźnikami na przeloty samolotowe i śmigłowcowe, aktualnie staramy się nawiązać współpracę oraz skorzystać z wojskowego transportu lotniczego. Dowództwo Sił Powietrznych zadeklarowało swoją gotowość do niesienia pomocy. W tej kwestii jest jeszcze wiele do zrobienia, ponieważ liczy się każda minuta. Przeszczep serca bezsprzecznie kojarzy się z ratowaniem życia – ludzie chętnie niosą pomoc.
Jaka grupa pacjentów klasyfikuje się do transplantacji serca?
Obowiązują dwa podstawowe kryteria decydujące o możliwości przeszczepu: zgodna grupa krwi i zbliżone rozmiary serc dawcy i biorcy. Pacjent u którego przeprowadziliśmy pierwszą procedurę transplantacji od wielu lat był leczony na kardiomiopatię rozstrzeniową, należał on do pierwszej grupy pacjentów z krańcową niewydolnością krążenia, którym przeszczep może uratować życie. Kolejną stanowią pacjenci ze skrajnymi chorobami wieńcowymi, u których nie można wstawić stentów ani bajpasów. Do trzeciej zaliczają się młodzi ludzie, u których wystąpiły poważne powikłania po nieleczonej grypie. U tych osób obserwuje się coraz bardziej ograniczoną tolerancję wysiłkową. Ich serca rozszerzają się do 9 cm przy normie 4 – stają się „workami” o bardzo cienkiej ścianie, które praktycznie nie pompują.
Od zamysłu do pierwszego przeszczepu upłynęło kilka lat. Jakie były najważniejsze etapy przygotowań?
Otrzymaliśmy zgodę Ministra Zdrowia na wykonywanie transplantacji. Dysponujemy znakomicie wyposażonymi pomieszczeniami do transplantacji – ta inwestycja to ogromna zasługa Dyrekcji, co warto podkreślić. Szpital nam zaufał, dzięki czemu mieliśmy możliwość doskonalenia zawodowego. Prof. Marian Zembala, Kierownik Śląskiego Centrum Chorób Serca otoczył nasz program szczególną opieką i nadzorem. W czasie sobotniej operacji towarzyszył nam ze swoim zespołem. Słuchając jego porad mieliśmy pewność, że operacja przebiega prawidłowo. To niesamowity moment, w którym nowe serce zaczyna bić w człowieku.
Ilu pacjentów będzie mogło skorzystać z transplantacji w naszym szpitalu w przyszłości?
Myślę, że będziemy wykonywać kilkadziesiąt procedur rocznie dla pacjentów regionu Wielkopolski. Gdyby nie ograniczenia związane z dawcami na pewno przeszczepów byłoby więcej. W Polsce jesteśmy piątym ośrodkiem, po Zabrzu, Warszawie, Gdańsku i Krakowie, który wykonuje procedury przeszczepu serca. Zacieramy białą plamę w regionie Wielkopolski i jego okolicach – to było moim koronnym argumentem. Z czasem nabierzemy doświadczenia i będziemy wykonywać więcej procedur.
Kwalifikacja pacjentów
Prosimy o zapoznanie się ze wstępnymi kryteriami kwalifikacji do przeszczepu serca oraz o wypełnienie i przesłanie do sekretariatu Kliniki ankiety potencjalnego biorcy serca. Po zapoznaniu się z danymi chorego przez zespół lekarzy I Kliniki Kardiologii zajmujący się kwalifikacją do transplantacji serca, chory zostanie powiadomiony o terminie przyjęcia na badania.
Zespół lekarzy I Kliniki Kardiologii zajmujący się kwalifikacją do transplantacji serca i prowadzeniem chorych z ciężką niewydolnością serca w Szpitalu Klinicznym Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu:
- dr hab. n. med. Ewa Straburzyńska – Migaj
- dr n. med. Hanna Wachowiak – Baszyńska
- dr n. med. Agnieszka Katarzyńska – Szymańska
- dr n. med. Magdalena Łanocha
- lek. med. Hubert Popiak
Kryteria kwalifikujące pacjenta do przeszczepu serca
Chorzy, u których wykluczono przeciwwskazania oraz u których występują następujące kryteria, mogą być kierowani celem kwalifikacji do przeszczepu serca:
- ciężka niewydolność serca:
- w klasie czynnościowej NYHA III lub IV,
- frakcja wyrzucania lewej komory < 25 %,
- zużycie tlenu podczas próby spiroergometrycznej < 12 ml/kg/min., (< 14 ml/kg/min u chorych nie tolerujących betaadrenolityków),
- powtarzające się hospitalizacje z powodu niewydolności serca,
- ciężkie, oporne na leczenie komorowe zaburzenia rytmu (częstoskurcze/ migotanie komór).
Przeciwwskazania do przeszczepu serca
- wiek > 65 roku życia,
- ciężkie nieodwracalne nadciśnienie płucne,
- zakażenie,
- choroba nowotworowa (także w remisji < 5 lat),
- niedawno przebyty epizod zatorowości płucnej,
- nieodwracalna niewydolność nerek lub wątroby (klirens kreatyniny < 50 ml/min lub kreatynina > 250 µmol/l); uzależnienie alkoholowe, lekowe; choroby psychiczne; BMI > 30 kg/m2; kacheksja; ciężkie choroby naczyń obwodowych i mózgu, zwłaszcza stan po udarze mózgu; ciężka niewydolność oddechowa FEV1 lub FVC < 40 % wartości należnej; cukrzyca leczona insuliną z zaawansowanymi powikłaniami narządowymi; czynna choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, uchyłkowatość jelita grubego; choroby układowe mogące ograniczać przeżycie lub możliwość rehabilitacji; brak współpracy ze strony chorego, brak możliwości zrozumienia i przestrzegania zasad immunosupresji.
Galeria zdjęć
Kontakt
Kontakt telefoniczny z Kliniką Kardiochirurgii realizującą procedurę transplantacji serca:
prof. dr hab. med. Marek Jemielity: 61 854 92 10
dr n. med. Tomasz Urbanowicz: 508 193 573/ 605 552 551
Kontakt telefoniczny z I Kliniką Kardiologii kwalifikującą do transplantacji serca:
Sekretariat I Kliniki Kardiologii: tel. 61 854 91 46/ fax 61 854 90 94